ملاک شکست و پیروزی
علی(ع) پیروز شد یا معاویه؟ امام حسین(ع) پیروز شد یا یزید و ابن زیاد؟
با اینکه معاویه و یزید پیروز شدند، چرا شیعیان قبول نمیکنند که امامانشان شکست خوردهاند؟
پاسخ:
یکی از راههای مغالطه این است که تعاریف غلطی از واژهها ارائه داده یا بر تعاریف غلطی که در اذهان هست تکیه کنی و بر آن مبنا، استدلال کنی.
تعریف شکست و پیروزی چیست؟
آیا همین که کسی کشته شد یعنی شکست خورده؟ آیا همین که کسی اموالش را از دست داد یعنی شکست خورده؟ آیا همین که کسی حکومتش را از دست داد یا به حکومت نرسید یعنی شکست خورده؟
مغلولها به ایران حمله کردند و خاک ایران را تصرّف کردند و سالها هم در ایران حکومت کردند امّا در فرهنگ ایرانیان، هضم شدند و اغلب آنها مسلمان شدند بیآنکه بتوانند یک ایرانی را به دین و آیین خود درآورند. حالا چه بگوییم؟ بگوییم مغلولها بر ایرانیان پیروز شدند یا ایرانیان بر مغلولها پیروز شدند؟
خلفای عبّاسی و بالاخص مأمون، سالها بر ایران حکمرانی کردند؛ امّا ایرانیان هیچ ارزشی برای آنها قائل نبودند و نیستند که هیچ، آنها را لعن هم میکنند. خلفای عبّاسی رفتند و ایران همچنان ایران ماند بیآنکه مأمون و دیگر خلفای عبّاسی در آن جایگاهی داشته باشند. حالا بگوییم کدام طرف شکست خوردند؟ عبّاسیان یا ایرانیان؟
تعریف پیروزی:
پیروزی یعنی رسیدن به هدف با تلاش مورد انتظار. وقتی کسی برای رسیدن به هدفی، تلاشی را شروع میکند و با تلاشی که انتظارش را دارد، به هدف مورد نظرش میرسد، پیرورز شده است. امّا اگر با تلاشی بیش از آنچه انتظارش را داشت، به هدف رسید، یا اصلاً به هدف نرسید، پیروز نخواهد بود.
مثال:
فرض کنید کسی انتظار دارد که با روزی پنج ساعت درس خواندن برای کنکور، در رشتهی پزشکی قبول شود؛ اگر در رشتهی پزشکی قبول شد، پیروز شده است؛ امّا اگر در رشتهی پایینتری قبول شود، در حقیقت شکست خورده است؛ اگر چه به نظر دیگران، پیروز پنداشته شود. البته شکست، مراتب دارد.
هدف معاویه چه بود؟ هدف علی(ع) چه بود؟
معاویه از دشمنان درجه یک اسلام و قرآن و رسول الله(ص) بود که تا زمان فتح مکّه (اواخر سال هشتم هجری)، اسلام نیاورد. وقتی مسلمین مکّه را فتح کردند، معاویه و پدرش و دیگر اقوامش از سر ناچاری ایمان آوردند؛ چون میدانستند که اگر ایمان نیاورند، از بسیاری از امتیازات، محروم خواهند بود. لذا معاویه به ظاهر ایمان آورد نه حقیقتاً آن هم دو سال قبل از وقات پیامبر(ص). و با اینکه سابقهای در مسلمانی نداشت، صرفاً به خاطر قرابتیکه با عثمان داشت، حاکم شامات شد.
هدف او چه بود؟ هدفش آن بود که اوّلاً اسلام را نابود کند و دوباره فرهنگ عصر جاهلیّت را حاکم کند. ثانیاً بنی امیّه را حاکم مطلق مملکت جدیدی کند که بلاد مسلمین خوانده میشد.
هدف علی(ع) چه بود؟
هدفش آن نبود که نگذارد معاویه و بنی امیّه، اسلام را نابود کنند.
برای آن حضرت، حکومت، موضوع اهمّ نبود؛ لذا به صراحت میفرمود که حکومت بر شما، برای من، از آب بینی بز، و از استخوان خوکی که در دست فرد جذامی باشد، بیارزشتر است. موضوع اهمّ برای آن حضرت، حفظ اسلام اصیل بود. جنگ آن حضرت با معاویه هم برای آن بود که او را خطری برای اسلام میدید نه صرفاً خطری برای حکومتش.
حال سؤال این است که کدامیک به هدف خود رسیدند؟ علی(ع) یا معاویه؟
علی(ع) به هدفی که داشت رسید و کاری کرد که معاویه نتواند اسلام را نابود کند؛ و قطعاً هم نتوانست اسلام را نابود کند. پس علی(ع) قطعاً پیروز شد اگر چه جنگ صفین، بدون پیروزی ظاهری طرفین، پایان یافت. دقّت شود! در جنگ صفین، معاویه پیروز نشد بلکه جنگ صفین، بدون آنکه یکی از طرفین بر طرف دیگر، غالب شود، پایان یافت. در جنگ صفین، معاویه در آستانهی نابودی بود که با خدعهی عمرو عاص، از نابودی خلاص شد ولی نتوانست یک وجب از قلمرو علی(ع) را تصاحب کند. دربارهی تعداد کشتههای دو سپاه نیز اختلاف است. برخی از مورخان گفتهاند: در این جنگ، در مجموع، هفتاد هزار نفر کشته شدند که از این تعداد، چهل و پنج هزار نفر از لشکر معاویه و بیست و پنج هزار نفر از لشکر امام علی(ع) بودند. لذا اینکه زئوس تلقین میکند که در این جنگ، معاویه پیروز شد، چرندی بیش نیست. در این جنگ، اوّلاً معاویه نزدیک به دو برابر لشکر علی(ع) تلفات انسانی داد. ثانیاً به هدفش هم که نابودی اسلام بود نرسید. ولی علی(ع) به یکی از دو هدفش رسید. هدف اوّلش محافظت اسلام از نابودی به دست معاویه بود که به این هدفش رسید. هدف دومش هم نابود کردن معاویه بود که به آن نرسید.
معاویه، به هدف اصلی و درجه اوّلش نرسید؛ لذا شکست خورد؛ ولی به هدف دومش که تأسیس حکومت بنی امیّه بود رسید، لذا از این جهت، پیروز شد.
در مورد امامان دیگر هم همین گونه است. هدف تک تک امامان، حفظ اسلام بوده. حکومت برای اهل بیت(ع) کمارزشتر از آب بینی بز بوده است.
هدف یزید چه بود؟ نابود کردن اسلام.
هدف امام حسین(ع) چه بود؟ اینکه نگذارد یزید، اسلام را نابود کند. لذا با شهادت خودش و یارانش، یزید را چنان رسوا کرد که نتواند به هدفش برسد.
پس کی پیروز شد؟ امام حسین(ع) که به هدفش رسید یا یزید که به هدفش نرسید؟
مأمون هم هدفش نابود کردن اسلام اصیل بود. امام رضا(ع) هدفش خنثی کردن توطئههای او بود تا نتواند اسلام اصیل را کنار زده و اسلام بنی العباس را جایگزین آن کند.
مأمون به آنچه میخواست نرسید ولی امام رضا(ع) به آنچه میخواست رسید و نگذاشت مأمون، تشیّع علوی را نابود کند.
هدف ائمه(ع) حفظ همین صراط مستقیم اسلام راستین بوده که تا به امروز باقی است و تا قیام امام زمان(ع) باقی خواهد بود. هدف دشمنان ایشان هم نابود کردن این صراط مستقیم اهل بیت(ع) و جایگزین کردن اسلام ابوبکر و عمر و عثمان و امویان و عبّاسیان به جای آن بوده و هست. دشمنان هیچگاه نتوانستهاند این صراط مستقیم را نابود کنند و هیچگاه هم نخواهند توانست؛ و از این سو، اهل بیت(ع) موفّق شدهاند این صراط مستقیم را حفظ کنند. سر انجام نیز امام دوازدهم، مهدی موعود، همین صراط مستقیم را جهانی خواهد کرد.