موسیقی در آخرالزمان

 

«أَبُو مُحَمَّدٍ الْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ فِی کِتَابِ الْغَیْبَةِ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِی نَجْرَانَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَاصِمُ بْنُ حُمَیْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو حَمْزَةَ الثُّمَالِیُّ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْعَبَّاسِ قَالَ: حَجَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (ص) حَجَّةَ الْوَدَاعِ فَأَخَذَ بِحَلْقَةِ بَابِ الْکَعْبَةِ وَ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ عَلَیْنَا فَقَالَ مَعَاشِرَ النَّاسِ أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِأَشْرَاطِ السَّاعَةِ قَالُوا بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَةِ إِضَاعَةُ الصَّلَوَاتِ وَ اتِّبَاعُ الشَّهَوَاتِ وَ الْمَیْلُ مَعَ الْأَهْوَاءِ وَ تَعْظِیمُ الْمَالِ وَ بَیْعُ الدِّینِ بِالدُّنْیَا فَعِنْدَهَا یَذُوبُ قَلْبُ الْمُؤْمِنِ فِی جَوْفِهِ کَمَا یَذُوبُ الْمِلْحُ فِی الْمَاءِ مِمَّا یَرَى مِنَ الْمُنْکَرِ فَلَا یَسْتَطِیعُ أَنْ یُغَیِّرَهُ فَعِنْدَهَا یَلِیهِمْ أُمَرَاءُ جَوَرَةٌ وَ وُزَرَاءُ فَسَقَةٌ وَ عُرَفَاءُ ظَلَمَةٌ وَ أُمَنَاءُ خَوَنَةٌ فَیَکُونُ عِنْدَهُمُ الْمُنْکَرُ مَعْرُوفاً وَ الْمَعْرُوفُ مُنْکَراً وَ یُؤْتَمَنُ الْخَائِنُ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ وَ یُصَدَّقُ الْکَاذِبُ وَ یُکَذَّبُ الصَّادِقُ وَ تَتَأَمَّرُ النِّسَاءُ وَ تُشَاوَرُ الْإِمَاءُ وَ یَعْلُو الصِّبْیَانُ عَلَى الْمَنَابِرِ وَ یَکُونُ الْکَذِبُ عِنْدَهُمْ ظَرَافَةً فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْکَاذِبِ وَ إِنْ کَانَ مَازِحاً وَ أَدَاءُ الزَّکَاةِ أَشَدُّ التَّعَبِ عَلَیْهِمْ خُسْرَاناً وَ مَغْرَماً عَظِیماً وَ یُحَقِّرُ الرَّجُلُ وَالِدَیْهِ وَ یَسُبُّهُمَا وَ یَبْرَأُ [مِنْ‏]  صَدِیقِهِ وَ یُجَالِسُ عَدُوَّهُ وَ تُشَارِکُ الرَّجُلُ‏ زَوْجَهَا فِی التِّجَارَةِ وَ یَکْتَفِی الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ وَ النِّسَاءُ بِالنِّسَاءِ وَ یُغَارُ عَلَى الْغِلْمَانِ کَمَا یُغَارُ عَلَى الْجَارِیَةِ فِی بَیْتِ أَهْلِهَا وَ تَشَبَّهُ الرِّجَالُ بِالنِّسَاءِ وَ النِّسَاءُ بِالرِّجَالِ وَ تَرْکَبَنَّ ذَوَاتُ الْفُرُوجِ عَلَى السُّرُوجِ وَ تُزَخْرَفُ الْمَسَاجِدُ کَمَا تُزَخْرَفُ الْبِیَعُ وَ الْکَنَائِسُ وَ تُحَلَّى الْمَصَاحِفُ وَ تُطَوَّلُ الْمَنَارَاتُ وَ تَکْثُرُ الصُّفُوفُ وَ یَقِلُّ الْإِخْلَاصُ وَ یَؤُمُّهُمْ قَوْمٌ یَمِیلُونَ إِلَى الدُّنْیَا وَ یُحِبُّونَ الرِّئَاسَةَ الْبَاطِلَةَ فَعِنْدَهَا قُلُوبُ الْمُؤْمِنِینَ مُتَبَاغِضَةٌ وَ أَلْسِنَتُهُمْ مُخْتَلِفَةٌ وَ تَحَلَّى ذُکُورُ أُمَّتِی بِالذَّهَبِ وَ یَلْبَسُونَ الْحَرِیرَ وَ الدِّیبَاجَ وَ جُلُودَ السَّمُّورِ وَ یَتَعَامَلُونَ بِالرِّشْوَةِ وَ الرِّبَا وَ یَضَعُونَ الدِّینَ وَ یَرْفَعُونَ الدُّنْیَا وَ یَکْثُرُ الطَّلَاقُ وَ الْفِرَاقُ وَ الشَّکُّ وَ النِّفَاقُ وَ لَنْ یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئاً وَ تَظْهَرُ الْکُوبَةُ وَ الْقَیْنَاتُ‏ وَ الْمَعَازِفُ وَ الْمَیْلُ إِلَى أَصْحَابِ الطَّنَابِیرِ وَ الدُّفُوفِ وَ الْمَزَامِیرِ وَ سَائِرِ آلَاتِ اللَّهْوِ أَلَا وَ مَنْ أَعَانَ أَحَداً مِنْهُمْ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الدِّینَارِ وَ الدِّرْهَمِ وَ الْأَلْبِسَةِ وَ الْأَطْعِمَةِ وَ غَیْرِهَا فَکَأَنَّمَا زَنَى مَعَ أُمِّهِ سَبْعِینَ مَرَّةً فِی جَوْفِ الْکَعْبَةِ فَعِنْدَهَا یَلِیهِمْ أَشْرَارُ أُمَّتِی وَ تُنْتَهَکُ الْمَحَارِمُ وَ تُکْتَسَبُ‏  الْمَآثِمُ وَ تُسَلَّطُ الْأَشْرَارُ عَلَى الْأَخْیَارِ وَ یَتَبَاهَوْنَ فِی اللِّبَاسِ وَ یَسْتَحْسِنُونَ أَصْحَابَ الْمَلَاهِی وَ الزَّانِیَاتِ فَیَکُونُ الْمَطَرُ قَیْظاً وَ یَغِیظُ الْکِرَامُ غَیْظاً وَ یَفْشُو الْکَذِبُ وَ تَظْهَرُ الْحَاجَةُ وَ تَفْشُو الْفَاقَةُ فَعِنْدَهَا یَکُونُ أَقْوَامٌ یَتَعَلَّمُونَ الْقُرْآنَ لِغَیْرِ اللَّهِ فَیَتَّخِذُونَهُ مَزَامِیرَ وَ یَکُونُ أَقْوَامٌ یَتَفَقَّهُونَ لِغَیْرِ اللَّهِ وَ یَکْثُرُ أَوْلَادُ الزِّنَى وَ یَتَغَنَّوْنَ بِالْقُرْآنِ فَعَلَیْهِمْ مِنْ أُمَّتِی لَعْنَةُ اللَّهِ وَ یُنْکِرُونَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ حَتَّى یَکُونَ الْمُؤْمِنُ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ أَذَلَّ مِنَ الْأَمَةِ وَ یُظْهِرُ قُرَّاؤُهُمْ وَ أَئِمَّتُهُمْ فِیمَا بَیْنَهُمُ التَّلَاوُمُ وَ الْعَدَاوَةُ فَأُولَئِکَ یُدْعَوْنَ فِی مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ الْأَرْجَاسَ وَ الْأَنْجَاسَ وَ عِنْدَهَا یَخْشَى الْغَنِیُّ مِنَ الْفَقِیرِ أَنْ یَسْأَلَهُ وَ یَسْأَلَ النَّاسَ فِی مَحَافِلِهِمْ فَلَا یَضَعُ أَحَدٌ فِی یَدِهِ شَیْئاً وَ عِنْدَهَا یَتَکَلَّمُ مَنْ لَمْ یَکُنْ مُتَعَلِّماً فَعِنْدَهَا تُرْفَعُ الْبَرَکَةُ وَ یُمْطَرُونَ فِی غَیْرِ أَوَانِ الْمَطَرِ وَ إِذَا دَخَلَ الرَّجُلُ السُّوقَ فَلَا یَرَى أَهْلَهُ إِلَّا ذَامّاً لِرَبِّهِمْ هَذَا یَقُولُ لَمْ أَبِعْ وَ هَذَا یَقُولُ لَمْ أَرْبَحْ شَیْئاً فَعِنْدَهَا یَمْلِکُهُمْ قَوْمٌ إِنْ تَکَلَّمُوا قَتَلُوهُمْ وَ إِنْ سَکَتُوا اسْتَبَاحُوهُمْ یَسْفِکُونَ دِمَاءَهُمْ وَ یَمْلَئُونَ قُلُوبَهُمْ رُعْباً فَلَا یَرَاهُمْ أَحَدٌ إِلَّا خَائِفِینَ مَرْعُوبِینَ فَعِنْدَهَا یَأْتِی قَوْمٌ مِنَ الْمَشْرِقِ وَ قَوْمٌ مِنَ الْمَغْرِبِ فَالْوَیْلُ لِضُعَفَاءِ أُمَّتِی مِنْهُمْ وَ الْوَیْلُ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ لَا یَرْحَمُونَ صَغِیراً وَ لَا یُوَقِّرُونَ کَبِیراً وَ لَا یَتَجَافَوْنَ عَنْ شَیْ‏ءٍ جُثَّتُهُمْ جُثَّةُ الْآدَمِیِّینَ وَ قُلُوبُهُمْ قُلُوبُ الشَّیَاطِینِ‏ فَلَمْ یَلْبَثُوا هُنَاکَ إِلَّا قَلِیلًا حَتَّى تُخُورُ الْأَرْضُ خَوْرَةً حَتَّى یَظُنَّ کُلُّ قَوْمٍ أَنَّهَا خَارَتْ فِی نَاحِیَتِهِمْ فَیَمْکُثُونَ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ یَمْکُثُونَ فِی مَکْثِهِمْ فَتُلْقِی لَهُمُ الْأَرْضُ أَفْلَاذَ کَبِدِهَا قَالَ ذَهَباً وَ فِضَّةً ثُمَّ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَى الْأَسَاطِینِ قَالَ فَمِثْلُ هَذَا فَیَوْمَئِذٍ لَا یَنْفَعُ ذَهَبٌ وَ لَا فِضَّةٌ ثُمَّ تَطْلُعُ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنِّی رَاحِلٌ عَنْ قَرِیبٍ وَ مُنْطَلِقٌ إِلَى الْمَغِیبِ فَأُوَدِّعُکُمْ وَ أُوصِیکُمْ بِوَصِیَّةٍ فَاحْفَظُوهَا إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا أَبَداً مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنِّی مُنْذِرٌ وَ عَلِیٌّ هَادٍ وَ الْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِین‏.»

منبع: مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ؛ ج‏11 ؛ ص372

ترجمه:

«فضل بن شاذان در کتاب «الغیبة» نقل کرده از عبد الرحمن بن ابی نجران (رضوان الله علیه) که گفت: عاصم بن حُمَید نقل کرد از ابو حمزه ثمالی و او از سعید بن جبیر و او از عبدالله بن عباس که گفت: حجّ کردیم همراه با رسول الله(ص) در حجّة الوداع؛ پس آن حضرت، حلقه‌ی در کعبه را گرفت و رو به ما کرد و فرمود: ای گروه‌های مردم! آیا به شما خبر ندهم پیش‌نیازهای هنگامه (زمان ظهور یا زمان قیامت) را؟! گفتند: خبر دهید یا رسول الله. فرمود: از پیش‌نیازهای هنگامه است، تباه کردن نمازها و پیروی شهوات (خواستهای نفسانی) و کج شدن به همراه خواستهای نفسانی و بزرگداشت مال و فروختن دین به دنیا. پس در چنین زمانی قلب مؤمن در درونش ذوب می‌شود همان‌گونه که نمک در آب، ذوب می‌شود؛ از آنچه که می‌بیند از مُنکر و نمی‌تواند آن را تغییر دهد. در چنین زمانی، سرپرستی می‌کند ایشان را امیران جور (کج دینی) و وزیران فاسق (خارج شده از دین) و عرفاء ستمگر و امانتداران خائن. پس منکر در نزدشان معروف می‌شود و معروف، منکر می‌گردد. و خائن در آن زمان، امین قرار داده می‌شود؛ و دروغگو، تصدیق می‌شود؛ و راستگو، تکذیب می‌شود. و زنان، فرمانبرداری می‌شوند و کنیزان به مشورت گرفته می‌شوند. و کودکان از منبرها بالا می‌روند؛ و دروغگویی در نزدشان، خوش‌زبانی می‌شود. پس لعنت خدا بر دروغگو؛ اگر چه شوخی کننده باشد. و دادن زکات برایشان بسیار سخت است و ضرر و زیان عظیمی پنداشته می‌شود. و مرد (شخص)، پدر و مادرش را تحقیر می‌کند و به آنها دشنام می‌دهد؛ و از دوستش دوری می‌گزیند و با دشمنش همنشین می‌شود. و مرد با همسرش شریک می‌‎شود در تجارت. و مردان به مردان اکتفاء می‌کنند و زنان به زنان (همجنس‌بازی رواج می‌یابد). و در خانواده، بر پسران، غیرت ورزیده می‌شود همان‌گونه که بر دختران، غیرت ورزیده می‌شود (پسران هم مثل دختران، مورد طمع جنسی هستند). و مردان به زنان شباهت جویند و زنان به مردان. و دارندگان فروج (زنان و دختران) بر زین‌ها سوار شوند (بر اسب یا موتور سیکلت یا دوچرخه و امثال اینها سوار شوند). و مساجد زینت داده شوند همان‌گونه که کلیساها و کنیسه‌ها زینت داده می‌شوند. و مصحف‌ها (قرآن‌ها) مزیّن می‌شوند و مناره‌ها دراز می‌گردند و صفها زیاد می‌شوند و اخلاص اندک می‌شود. و امامشان می‌شوند گروهی که گرایش دارند به دنیا و دوست دارند ریاست باطل را. پس در چنین زمانی، قلب‌های مؤمنان، کینه‌دار و زبانشان در آمد و شد است (قلب مؤمنان در چنان زمانی، نسبت به زمانه و مردمش، پر از نفرت است و زبانشان مدام در حال انتقاد از فرهنگ رایج و مردم زمانه است). و ذکور (پسران و مردان) امّت من، با طلا زینت می‌کنند و حریر (لباس ابریشمی نازک) و دیباج (لباس ابریشمی نقشدار) و پوست سمور (خز) می‌پوشند. معاومله به رشوه و ربا می‌کنند. و دین را پایین آورده و دنیا را بالا می‌برند. و طلاق و جدایی و شکّ و نفاق بسیار می‌شود؛ و هیچ ضرری به خدا نمی‌زنند. و آشکار می‌شوند طبل و زنان خواننده و معازف (سازهای زهی) و گرایش به صاحبان طنبورها (کمانچه و سازهای شبیه آن) و دف‌ها (دف و سازهای همانند آن) و مزمار‌ها (نی و سازهای همانند آن) و سایر آلات لهو (سرگرمی). آگاه باشید که هرکس به یکی از اینها با چیزی از درهم و دینار و پوشاک و خوراک و غیر اینها کمک کند مانند این است که با مادرش هفتاد مرتبه در درون کعبه زنا کرده است. در چنین زمانی است که ولایت پیدا می‌کنند بر ایشان، اشرار امّت من؛ و حرام را حلال می‌کنند و گناهان را کسب می‌کنند؛ و اشرار بر خوبان، مسلّط می‌شوند. با لباس به هم مباهات می‌کنند؛ و اصحاب خوش‌گذرانی و سرگرمی و اهل زنا را تحسین می‌نمایند (افرادی که کارشان از سنخ لهو است مثل بازیگران و بازیکنان و خوانندگان و نوازندگان و ... و همچنین افرادی که به اقسام زنا گرفتارند را تحسین و تشویق می‌کنند با زبان و جایزه دادن و امضاء گرفتن و ... ). باران داغ می‌شود (قبل از رسیدن به زمین، تبخیر می‌شود) و ارجمندان، در دل، به شدّت خشمگین می‌شوند؛ و دروغگویی برملا و نیازمندی و فقر آشکار می‌شود. در آن زمان است که گروه‌هایی قرآن را برای غیر خدا می‌آموزند و آن را مزامیر قرار می‌دهند (آن را به همراه موسیقی می‌خوانند یا آن را وسیله‌ی موسیقی قرار می‌دهند) وگروهی تفقّه می‌کنند برای غیر خدا (برای امور دنیایی، فقه می‌آموزند مثل اغلب وُکلا که فقه را می‌آموزند برای کسب درآمد. و مثل ... )؛ و فرزندان زنا زیاد می‌شوند؛ و قرآن را با غنا می‌خوانند. پس بر اینها باد لعنت خدا از طرف امّت من (امّت من باید اینها را لعن کنند). امر به معروف و نهی از منکر را انکار می‌کنند تا اینکه مؤمن در آن زمان ذلیل‌تر از کنیز می‌شود. و بین قاریانشان و امامان‌شان دشمنی و درگیری ظاهر می‌شود؛ و اینها در ملکوت آسمانها و زمین، پلید و نجس خوانده می‌شوند. در این هنگام، ثروتمند از فقیر می‌ترسد که مبادا از او و مردم، گدایی کند در محافل‌شان؛ پس کسی در دستش چیزی نمی‌گذارد. و در آن زمان، سخنرانی می‌کند کسی که نیاموخته است. و در آن زمان، برکت، از میان برمی‌خیزد و باران در غیر زمانش می‌بارد؛ و زمانی که مرد (شخص) داخل بازار می‌شود، اهل آن را نمی‌بیند مگر در حال مذمّت کردن پروردگارشان. این یکی می‌گوید فروش نداشتم و آن یکی می‌گوید سودی نکردم. پس در آن زمان، گروهی بر ایشان فرمانرا شوند که اگر سخن بگویند ایشان را می‌کشند و اگر ساکت باشند، مباح می‌شمارند و خونشان را می‌ریزند؛ و قلب‌هایشان را از ترس، پر می‌کنند. پس کسی ایشان را نمی‌بیند مگر در حال ترس و وحشت. پس در این هنگام، گروهی از مشرق و گروهی از مغرب، می‌آیند. پس وای بر ضعیفان امّت من؛ و وای بر ایشان از خداوند. به کوچکی رحم نمی‌کنند و بزرگی را احترام نمی‌گذارند و از چیزی نمی‌گذرند. هیکل آنان هیکل آدمیان، ولی قلب‌هایشان قلب‌های شیاطین است. پس توقّف نمی‌کنند آنجا مگر اندکی تا اینکه زمین غرّشی می‌کند چه غرّشی؛ چنان‌که هر قومی گمان می‌کند که زمین در سرزمین آنها غرّش کرده است. پس می‌مانند آنچه خدا بخواهد؛ سپس می‌مانند در ماندنشان، تا زمین بیفکند برایشان قطعاتی از کبدش را. و فرمود: آن قطعات، طلا و نقره هستند. سپس با دستش به ستونها اشاره کرده و فرمود: مثل این. پس در این هنگام، نه طلا و نه نقره، سودی ندارند. سپس خورشید از مغربش طلوع می‌کند. ای مردم! من به زودی رحلت می‌‎کنم و به سوی غیب، کوچ می‌کنم؛ پس ودیعه‌ای برایتان می‌سپارم و شما را به سفارشی، سفارش می‌کنم. پس حفظ کنید آن را. همانا من دو چیز گرانقدر برایتان می‌گذارم؛ کتاب خدا و عترت و اهل بیتم را. اگر به آن دو چنگ زنید، هرگز گم‌گشته نمی‌شوید برای همیشه. ای مردم! منم هشدار دهنده و علی(ع) است هادی؛ و عاقبت برای متّقیان است؛ و ستایش برای الله، پروردگار جهان‌هاست.»

 

توضیح:

این حدیث، از حیث سندی، صحیح است.

از نظر متن نیز چنان شگفت‌انگیز است که در حدّ اعجاز است. گویی که امروز کسی دارد از جهان امروز ما گزارش می‌دهد.

این حدیث با اندک تفاوتی در متن و با سندی دیگر، در تفسیر قمّی نیز آمده است.

لفظ «عرفاء» که در حدیث آمده، ممکن است جمع «عارف» باشد یا جمع «عریف» باشد.

عریف در فرهنگ عرب صدر اسلام، به افراد شاخص قبائل می‌گفتند که شناخت خوبی از قبیله داشتند و رابط بین مردم قبیله و حاکم جامعه بودند. در زمان ما، شاید بتوان نمایندگان مجلس و استانداران و فرمانداران را از مصادیق عریف دانست.